ในวันขึ้นปีใหม่ 2568 นี้ นับเป็นโอกาสอันดีที่จะมองย้อนกลับไปถึงความก้าวหน้าในการต่อต้านคอร์รัปชัน และมองไปข้างหน้าถึงความหวังใหม่ๆ ที่กำลังก่อตัวขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านความร่วมมือระหว่างประเทศ ซึ่งถือเป็นมิติสำคัญในการต่อสู้กับปัญหาทุจริตคอร์รัปชันที่ไม่มีพรมแดน

ในยุคที่การทุจริตคอร์รัปชันไม่มีพรมแดน การร่วมมือข้ามชาติเพื่อตรวจสอบและป้องกันการทุจริตจึงมีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ ล่าสุด องค์กรภาคประชาสังคมของไทยและมาเลเซียได้ร่วมกันพัฒนามาตรฐานการเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับ “บุคคลที่มีสถานะทางการเมือง” (Politically Exposed Persons - PEPs) ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญของความร่วมมือในการต่อต้านคอร์รัปชันระดับภูมิภาค

โครงการนี้เกิดขึ้นภายใต้เครือข่าย Southeast Asian Anti-Corruption Network (SEA-ACN) โดยมีองค์กรหลักคือ ศูนย์ความรู้เพื่อการต่อต้านคอร์รัปชันฯ (KRAC) คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาฯ HAND Social Enterprise องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย) (ACT), และ WeVis จากไทย ร่วมกับ Sinar Project และ Centre to Combat Corruption & Cronyism (C4) จากมาเลเซีย ร่วมกันศึกษาและพัฒนาแนวทางการระบุตัวบุคคลที่มีสถานะทางการเมือง ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงต่อการทุจริตคอร์รัปชัน

ผลการศึกษาพบว่า แม้ทั้งไทยและมาเลเซียจะมีกฎหมายเกี่ยวกับ PEPs แต่ยังมีความแตกต่างในรายละเอียดและการบังคับใช้ โดยเฉพาะในประเด็นการนิยามขอบเขตของผู้ที่เกี่ยวข้องกับบุคคลที่มีสถานะทางการเมือง เช่น ครอบครัว และผู้ใกล้ชิด นอกจากนี้ ยังมีความท้าทายในการเข้าถึงข้อมูล เนื่องจากหลายประเทศยังไม่มีฐานข้อมูลกลางที่รวบรวมข้อมูล PEPs อย่างเป็นระบบ

การพัฒนามาตรฐานร่วมกันจึงมีความสำคัญ โดยเฉพาะในยุคที่การทุจริตมักเกี่ยวข้องกับหลายประเทศ ทีมวิจัยได้พัฒนาโครงสร้างข้อมูลที่สามารถใช้ร่วมกันได้ระหว่างประเทศ โดยอ้างอิงมาตรฐานสากลของ Financial Action Task Force (FATF) และปรับให้เข้ากับบริบทของแต่ละประเทศ

นอกจากการพัฒนามาตรฐานข้อมูลแล้ว โครงการนี้ยังได้สร้างแนวทางสำหรับสื่อมวลชนในการรายงานข่าวเกี่ยวกับ PEPs โดยเฉพาะการตรวจสอบความเชื่อมโยงระหว่างบุคคลและองค์กรที่อาจเกี่ยวข้องกับการทุจริต รวมถึงการใช้เครื่องมือดิจิทัลในการวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่

ความท้าทายสำคัญในการขยายความร่วมมือไปสู่ประเทศอื่นๆ ในภูมิภาค มีหลายประการ ประการแรก คือความแตกต่างของภาษา ซึ่งต้องการการพัฒนาระบบที่รองรับหลายภาษาและการแปลงชื่อให้อยู่ในรูปแบบที่สามารถเทียบเคียงกันได้ ประการที่สองคือความแตกต่างของระบบกฎหมายและการกำกับดูแล ซึ่งต้องการการประสานงานระหว่างหน่วยงานกำกับดูแลของแต่ละประเทศ

นอกจากนี้ ยังมีความจำเป็นที่จะต้องขยายประเด็นความร่วมมือไปสู่ด้านอื่นๆ เช่น การจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ การติดตามผู้รับประโยชน์ที่แท้จริง (Beneficial Ownership) และการป้องกันการฟอกเงิน ซึ่งล้วนเป็นประเด็นที่เชื่อมโยงกับการทุจริตคอร์รัปชันข้ามพรมแดน

โครงการนี้ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC) และถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญของความร่วมมือระดับภูมิภาคในการต่อต้านคอร์รัปชัน เป้าหมายต่อไปคือการขยายเครือข่ายความร่วมมือให้ครอบคลุมประเทศอื่นๆ ในอาเซียน เช่น อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และกัมพูชา รวมทั้งการพัฒนาเครื่องมือและแนวทางการทำงานร่วมกันให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น

ในช่วงเวลาแห่งการเริ่มต้นปีใหม่นี้ เราได้เห็นแสงแห่งความหวังจากความร่วมมือระหว่างประเทศในการต่อต้านคอร์รัปชัน โครงการความร่วมมือระหว่างไทยและมาเลเซียนี้เป็นเพียงจุดเริ่มต้น แต่ได้แสดงให้เห็นว่าเมื่อเราร่วมมือกัน เราสามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงที่เป็นรูปธรรมได้

สำหรับประเทศไทย ปี 2568 จะเป็นปีแห่งการยกระดับการต่อต้านคอร์รัปชันสู่มาตรฐานสากล ด้วยการพัฒนาระบบฐานข้อมูล การเสริมสร้างความโปร่งใส และการสร้างความร่วมมือกับนานาชาติ ความหวังนี้จะเป็นจริงได้ด้วยความร่วมมือของทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาสังคม

ในโอกาสวันขึ้นปีใหม่นี้ ขอส่งความปรารถนาดีถึงผู้อ่านทุกท่าน ขอให้ปี 2568 เป็นปีแห่งการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น ทั้งในระดับบุคคลและระดับประเทศ และขอให้เราทุกคนได้มีส่วนร่วมในการสร้างสังคมที่โปร่งใส เป็นธรรม และปราศจากคอร์รัปชัน เพื่อสร้างอนาคตที่ดีกว่าให้กับลูกหลานของเราต่อไป

การต่อสู้กับคอร์รัปชันอาจเป็นเส้นทางที่ยาวไกล แต่ด้วยความร่วมมือระหว่างประเทศและความมุ่งมั่นของทุกภาคส่วน เราจะสามารถก้าวผ่านความท้าทายและสร้างความเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนได้ในที่สุด สวัสดีปีใหม่ 2568 ปีแห่งความหวังและการเปลี่ยนแปลงครับ

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บทความแนวหน้าต่อต้านคอร์รัปชัน หนังสือพิมพ์แนวหน้า ตอน ความหวังสู้โกงไทย ปี 2568